Điển tích truyện Kiều - SÔNG TƯƠNG MỘT DẢI NÔNG SỜ

 Trong buổi sơ ngộ tại vườn hoa, Kim Trọng và Thuý Kiều trao tặng kỷ vật cho nhau: khăn hồng cành thoa, quạt quì... nhưng những lời tâm sự trao đổi chưa dứt, thì bỗng có tiếng động khiến cả hai phải quay trở về, lòng càng ôm ấp nỗi niềm mong nhớ:

"Từ khi đá biết tuổi vàng
Tình càng thấm thía dạ càng ngẩn ngơ
Sông Tương một dải nông sờ
Bên trông đầu nọ bên chờ cuối kia"(Câu 363 đến 366)

            Nhà Hậu Châu đời Ngũ Quý (907- 955), ở tỉnh Hồ Nam vùng sông Tiêu Tương có GIA ĐÌNH HỌ LƯƠNG SINH MỘT CÔ GÁI TÊN Ý NƯƠNG. NÀNG CÓ SẮC ĐẸP LẠI HAY CHỮ. Ở trọ nhà có chàng Lý Sinh, một hàn sĩ vẻ người thanh tú. Nhân một đêm Trung THU, Ý NƯƠNG THƯỞNG TRĂNG BỖNG GẶP LÝ Sinh. Trai tài gái sắc gặp nhau, trao đổi tâm tình. Từ đó cả hai thường tìm cách lui tới, quyến luyến không muốn xa nhau.

            CỤ LƯƠNG BIẾT ĐƯỢC ĐUỔI LÝ SINH ĐI. Ý Nương lấy làm đau khổ sinh bệnh tương tư, mới làm bài khúc "Trường tương tư" mong gởi nguồn tâm sự cho người yêu biết. Lời cực kỳ ai oán não nuột:

"Nhân đạo Tương giang thâm
Vị để tương tư bán
Giang thâm chung hữu để
Tương tư vô biên ngạn
Quân tại Tương giang đầu
Thiếp tại Tương giang vĩ
Tương tư bất tương kiến
Ðầng ẩm Tương giang thuỷ
Mộng hồn phi bát đáo
Sở khiếm duy nhứt tử
Nhập ngã tương tư môn
Tri ngã tương tư khổ!"

    Tạm dịch:

"Nguời bảo sông Tương sâu
Nhưng chưa bằng nguồn tương tư
Sông sâu còn có đáy
Tương tư không bến bờ
Chàng ở đầu sông Tương
Thiếp ở cuối sông Tương
Tương tư không gặp mặt
Cùng uống nước sông Tương
Hồn mơ bay chẳng đến
Chỉ thiếu một điều chết
Ta vào cửa tương tư
Mới biết tương tư đau khổ!"

            Lý Sinh tiếp được thơ, đọc xong cảm xót vô cùng, đầm đìa nước mắt. Chàng chạy nhờ mai mối đến năn nỉ cụ Lương, kể lể mối tình đầu, xin hỏi nàng làm vợ. Cụ Lương trước còn dùng dằng, sau được đọc khúc "Trường tương tư" của con, lấy làm cảm động nên bằng lòng cho Sinh CÙNG NÀNG Ý NƯƠNG KẾT DUYÊN

            Tác dụng của văn chương

            Tác dụng mạnh mẽ của một bài thơ

            Bài khúc "Trường tương tư" gồm 12 câu, mỗi câu 5 chữ toàn giọng lâm ly ai oán não nùng. Nhưng tác giả "Truyện Kiều" chuyển hoá chỉ bằng 2 câu lục bát điêu luyện:

"Sông Tương một dải nông sờ
Bên trong đầu nọ bên chờ cuối kia"

Thực là tuyệt diệu!.

(Theo Ðiển tích Truyện Kiều, NXB Ðồng Tháp)